تأثیر روش های کشت و آبیاری بر استقرار سیاه تاغ در منطقه سجزی، استان اصفهان

با توسعه جمعیت در روی کره زمین، بشر همواره به فکر تأمین منافع آنی خود بوده و توجهی به طبیعت اطراف خود نداشته است، لذا به صورت بی رویه از آب و خاک و نبات بهره برداری کرده و باعث تخریب آنها شده است. کمبود آب در مناطق خشک کشور اصلی ترین عامل محدودکننده جهت گسترش پوشش گیاهی در طرح های بیابان زدایی محسوب می گردد؛ به طوری که در حال حاضر بیش از 70 درصد اعتبارات پروژه های بیولوژیک بیابان زدایی و تثبیت شن های روان صرف عملیات تأمین آب و آبیاری در مناطق بیابانی کشور می-شود. در رابطه با جلوگیری از گسترش بیابان و احیاء آن پروژه های بسیاری در مناطق مختلف و همچنین ایران که بر روی کمربند خشک قرار دارد انجام شده است. بدین منظور، این پژوهش در بخشی از عرصه بیابانی واقع در دشت سجزی با هدف دستیابی به روشی که بتواند موجب استقرار و زنده مانی هرچه بیشتر نهال ها و افزایش بهره وری آب گردد به مرحله اجرا درآمد. در این پژوهش گونه سیاه تاغ تحت تیمارهای آبیاری کوزه ای، استفاده از سوپرجاذب، کف پوش پلاستیکی، پوشش سنگی و شاهد در منطقه کشت شد. در تیمار آبیاری کوزه ای آب مورد نیاز گیاه در محیط ریشه از تراوش دیواره کوزه ها تأمین شد، سوپر جاذب استفاده شده در این طرح از نوع آکوازورب بوده و به میزان 80 گرم برای هر نهال استفاده گردید، در تیمار سنگ پوش سطحی، 80 درصد از سطح هر گودال با سنگ پوشش داده شد و در تیمار فیلم پلاستیکی به جهت ممانعت از آب دزدی شکاف ها از فیلم های پلاستیکی منفذدار استفاده گردید. همه تیمارها تحت شرایط کاملاً یکسان بوده و اطراف همه گودال ها جهت جلوگیری از خورده شدن به وسیله جوندگانی نظیر موش ها و خرگوش ها، تور سیمی کشیده شد. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی متعادل طی یک دوره ی نه ماهه به اجرا درآمد. طی این دوره شاخص هایی نظیر درصد زنده مانی نهال ها، ارتفاع گیاه، قطر متوسط تاج پوشش، تعداد شاخه اصلی و فرعی گونه مورد بررسی قرار گرفت. داده های بدست آمده از این ارزیابی ها با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتیجه تجزیه واریانس داده های به-دست آمده نشان داد که روش های مناسب تأمین آب جهت پرورش نهال سیاه تاغ در این مناطق بیابانی با تبخیر و تعرق بسیار شدید و بادهایی با سرعت بسیار زیاد به ترتیب آبیاری کوزه ای، استفاده از سوپر جاذب ، سنگ پوش سطحی، کف پوش پلاستیکی و شاهد می باشد. از معنی دار شدن اثر تیمار آبیاری کوزه ای در تمامی شاخص های اندازه گیری، این نکته استنباط می-گردد که کاربرد کوزه های سفالی جهت آبیاری نهال های سیاه تاغ اثرات بسیار مثبت را در افزایش شاخص های مذکور داشته است و نسبت به سایر تیمارها دارای اثرات معنی دارتر می باشد، به طوریکه مشاهده می گردد نهال های مورد کشت در آبیاری کوزه ای از نظر ارتفاع و تاج پوشش در ماه های ابتدایی رشد تقریباً با نهال 2 ساله در منطقه برابری می کند، در حالی که میزان آب مورد نیاز جهت آبیاری در هر دوره 25روزه در روش کوزه یک پنجم سایر روش ها است و علت موفقیت آن به جهت خاصیت خود تنظیمی موجود در دیواره کوزه است که ناشی از کنش و واکنش بین دیواره کوزه و محیط اطراف آن می باشد و این امر موجب می شود که آب به تدریج در اختیار گیاه قرار گیرد و به یک باره از دسترس گیاه خارج نشود. کلمات کلیدی: بیابان زدایی، روش های نهال کاری، تأمین آب، سیاه تاغ، دشت سجزی.